De Hanze

Van kooplui die zich aaneensloten voor wederzijdse bescherming tot een verbond van ongeveer tweehonderd steden dat oorlogen voerde en koningen de wet spelde. Ziedaar de ontwikkeling van de Hanze, de ‘internationale’ handelsorganisatie in middeleeuws Europa. Toen zij in 1356 in Lübeck een officieel stedenverbond werd, had zij al een voorgeschiedenis van eeuwen. Ooit waren er verschillende Hanzen, zoals de Vlaamse Hanze van Londen. De Hanze beheerste de handel op Noord- en Oostzee. Zij strekte zich uit over de Nederlanden, Duitsland, de Baltische Staten, Noorwegen en Polen tot Rusland. Haar buitenposten waren de vier ‘Kantoren’: vestigingen in Novgorod, Bergen, Londen en Brugge (later Antwerpen).

Voor de ontluikende Nederlanden was de Hanze zeer belangrijk, maar bracht ook ingrijpende conflicten als de Hollands-Wendische Oorlog (1438-1441). De eigenlijke Nederlandse Hanzegeschiedenis concentreert zich rond de IJssel- en andere oostelijke steden als Deventer, Zutphen, Kampen, Zwolle, maar ook Groningen, Stavoren, Nijmegen en Roermond. Ook voor niet aangesloten steden als Dordrecht, Amsterdam en Middelburg was het Hanzenetwerk van enorm belang. De neergang (de Hanze is pas in 1862 officieel opgeheven!) voltrok zich in de zestiende eeuw. De IJsselsteden verloren hun belangrijke positie. Voor Holland en Zeeland resteerde de ‘moedernegotie’ met het Oostzeegebied. Deze vormde het fundament voor de wereldomspannende handelscompagnieën in de zeventiende eeuw.

De Hanze. Kooplui, koningen, steden en staten biedt een kleurrijk panorama van de geschiedenis en reikwijdte van het verbond. Met aandacht voor de voorgeschiedenis, de verschillende fasen, het langdurige einde. Voor de Hanzeoorlogen, de robuuste kogge, de inzet van kaapvaart en de vage grens met zeeroof. Voor staatkundige ontwikkelingen en opmerkelijke actoren. Voor de rijke culturele erfenis – Hanzegotiek en Artushöfe, maar ook portretkunst, literatuur en muziek. En zelfs voor Hanzehistorici en ‘de Hanze na de Hanze’.