Adam Schadee

Met ontwerpen voor meer dan 200 kleine en grote gebouwen voor de gemeenschap heeft architect Adam Schadee (1862-1937) een fundamentele bijdrage geleverd aan de modernisering van Den Haag. Tijdens zijn dienstverband als bouwkundige van Gemeentewerken vanaf 1891 en als hoofd van de ontwerpafdeling vanaf 1905 groeide de stad explosief en raakte de modernisering van de samenleving in een stroomversnelling. Den Haag verstevigde haar reputatie als woonstad en manifesteerde zich ook als werkstad van betekenis, mede in het kielzog van de tweede fase van de industrialisatie in Nederland. Wat betreft gemeenschappelijke voorzieningen, de zorg, het welzijn en de algehele vorming nam de gemeente steeds meer taken op zich. Dit vroeg om nieuwe gebouwen waarvan de technische en architectonische vormgeving door Gemeentewerken in goede banen werd geleid. Met ontembare werkijver en snel verworven expertise zorgden Schadee en zijn medewerkers ervoor dat kon worden ingespeeld op de groeiende vraag vanuit de Haagse gemeenschap. Onder zijn supervisie en eindverantwoordelijkheid als ontwerper kwamen innovatieve complexen als de Electriciteitsfabriek, de Tweede Gemeente Gasfabriek en het Gemeentelijk Openbaar Slachthuis tot stand. Naast deze grote projecten hield Schadee zich onder meer bezig met het ontwerpen van tramremises, schoolgebouwen, badhuizen, straatmeubilair en kantoren voor de diverse gemeentelijke diensten.

Hij liet de stad dan ook een rijk, gevarieerd oeuvre na, waarbinnen de stilistische ontwikkelingen een neerslag vormden van de modernisering van de architectuur aan het begin van de 20ste eeuw. Mede door zijn bescheidenheid was hij tijdens zijn loopbaan bij het grote publiek echter nauwelijks bekend. Bij zijn afscheid in 1927 viel hem weliswaar veel eer ten deel, daarna raakte hij snel in vergetelheid. Hoewel dit lot veel architecten in gemeentedienst trof, gold het voor Schadee en zijn werk in het bijzonder.

Op initiatief van de Stichting Publicaties Haags Erfgoed en de Haagse gemeentelijke afdeling Monumentenzorg en Welstand hebben de auteurs Koos Havelaar (specialist in Haags industrieel erfgoed) en Marcel Teunissen (specialist in Haagse architectuur) samengewerkt. Dit resulteerde in een rijk geïllustreerd boek dat de veelzijdigheid en kwaliteit van het werk laat zien. Niet in de laatste plaats is beoogd Adam Schadee de ereplaats in de (Haagse) architectuurgeschiedenis te geven, die hij op basis van zijn werk verdient.