Vrij zicht op straf / druk 1

Het thema 'straf' roept tal van vragen op, vragen die je ook aantreft in actuele publieke debatten als het gaat om veiligheid op straat, bestrijding van misdaad of de aanpak van supportersgeweld. Die vragen hebben gewoonlijk ook een duidelijk levensbeschouwelijke lading: wat is een rechtvaardige straf? Heeft straf eigenlijk wel zin? Kan een levenslange gevangenisstraf ooit gerechtvaardigd zijn? Kan de doodstraf ooit gerechtvaardigd zijn?Op levensbeschouwelijke/filosofische vragen kan men redelijkerwijze geen bewijsbare en zekere antwoorden geven. Dat geldt dus ook voor de zojuist gegeven voorbeeldvragen over straf. Weliswaar bestaat er al ruim honderd jaar een wetenschap, de criminologie, die waardevolle inzichten levert over crimineel gedrag, maar ook die kan op de vragen die in dit hoofdstuk aan de orde komen geen zekere antwoorden geven.Een antwoord op een levensbeschouwelijke vraag kun je echter wel beargumenteren. Argumenten voor antwoorden zijn overal in de geschiedenis te vinden, juist omdat iedere samenleving - ook die in het verste verleden - met dergelijke vragen heeft geworsteld. In dit hoofdstuk zullen we daarom ook teruggaan in de geschiedenis om te zien hoe men vroeger strafte en welke argumenten men daarbij had.InhoudAlgemene inleidingHoofdstuk 1 Vrijheid, schuld, strafParagraaf 1 Straf en schuldParagraaf 2 Schuld en vrije wilParagraaf 3 JeugdstrafrechtHoofdstuk 2 Straf en boeteParagraaf 1 StrafParagraaf 2 BoeteHoofdstuk 3 Geschiedenis van het straffenParagraaf 1 Straffen bij de oude GermanenParagraaf 2 Van wraakrecht naar straffende overheidParagraaf 3 Intermezzo: vijf groepen straffenParagraaf 4 Van daadrecht naar daderrechtParagraaf 5 De Verlichting: vernieuwing van het strafrechtParagraaf 6 Democratie en rechtsstaat (Verdiepingsstof)Paragraaf 7 De Verlichting: twee nieuwe doelen van straffenParagraaf 8 De gevangenisstraf: vrijheidsberoving en disciplineringParagraaf 9 Een milder strafklimaat in de gevangenisHoofdstuk 4 Waarom straffen?Hoofdstuk 5 Dader en slachtofferParagraaf 1 Verlangen naar wraakParagraaf 2 Is straffen typisch menselijk?Paragraaf 3 Wraak kent geen maatParagraaf 4 Vergelding door de overheidParagraaf 5 Gedwongen passiviteit van het slachtofferParagraaf 6 Gedwongen vergevingParagraaf 7 Kan straf het aangedane onrecht herstellen?Hoofdstuk 6 De doodstrafParagraaf 1 InleidingParagraaf 2 Nederland schaft de doodstraf afParagraaf 3 Overzicht van de argumenten tegen en voor de doodstrafParagraaf 4 Recht op leven en de doodstrafParagraaf 5 Is de doodstraf in strijd met het recht op leven?Paragraaf 6 De doodstraf is onomkeerbaarParagraaf 7 Godsdienstige argumentenBegrippen