De Duitse ideologie

Karl Marx (1818-1883) sleutelde zijn hele leven aan een eigen filosofisch

project, maar liet geen coherent theoretisch systeem na - marxisme

in die zin is een uitvinding van latere generaties. In de jaren rond 1845

keerde Marx zich nadrukkelijk af van Hegel, door wiens filosofie hij

was gevormd. In dialoog en deels polemiserend met jonghegelianen als

Ludwig Feuerbach ging Marx op zoek naar de materiële, politiek-economische

voedingsbodem voor de hegeliaanse ideeën van staat, recht en

moraal. Een eerste formulering van zijn materialistische geschiedenisopvatting

legde hij samen met Friedrich Engels neer in kanttekeningen

bij het werk van Feuerbach, die bijna honderd jaar later pas verschenen

als het eerste deel van De Duitse ideologie.

Een belangrijke stap in de ontwikkeling van zijn denken vormt de inleiding

op zijn geplande kritiek op Hegels rechtsfilosofie, gepubliceerd

in 1844. Eind jaren 1850 verwerkte Marx zijn ervaringen en gedachten

in een tweede ontwerp van zijn maatschappijtheorie, de 'Inleiding' uit

1857 voor het latere Grundrisse. In 1859 volgde het 'Voorwoord' bij Zur

Kritik der politischen Ökonomie. Marx vatte daarin kort de gang van zijn

intellectuele ontwikkeling samen en formuleerde bondig de leidraad

bij zijn studies. Deze grondteksten van het marxisme zijn in chronologische

volgorde opgenomen in De Duitse ideologie, voorzien van

uitgebreide bibliografische aantekeningen en verklarende noten.