Levensloopbestendige mondzorg

Er zijn steeds meer ouderen die tot op hoge leeftijd hun eigen gebitselementen behouden.

Omdat veel ouderen kampen met ouderdomsziekten waarvoor zij vaak medicatie gebruiken,

is kennis van gerodontologie in de algemene praktijk in toenemende mate van belang. Het is

immers de lokale mondzorgpraktijk waarop ouderen terugvallen, zeker als mobiliteitsproblemen

een rol gaan spelen.

In het laatste deel van de levensloop kan de vitaliteit afnemen. Aan het begin van die afname

is er meestal een fase van kwetsbaarheid. Kwetsbaarheid is een moeilijk te definiëren begrip.

Belangrijke kenmerken zijn multimorbiditeit en beperkingen in de (instrumentele) algemene

dagelijkse levensverrichtingen ((I)ADL). Na de fase van kwetsbaarheid kan zich een fase van

zorgafhankelijkheid aandienen. Meestal is het lastig tussen deze twee fasen een duidelijke

scheidslijn aan te brengen.

Veel (mond)gezondheidsproblemen ontstaan bij de intrede van kwetsbaarheid, een conditie

met een verhoogd risico op (vooral fysiek) functieverlies. Kwetsbaarheid zegt iets over de ernst

en de snelheid van het verouderingsproces en is gerelateerd aan de zogenoemde ‘geriatrische

trias’: de verwevenheid tussen problemen in het medische, sociaalpsychologische en cognitieve

domein.

Kwetsbaarheid kan leiden tot mondproblemen, als gevolg van verminderde dagelijkse mondverzorging. Een slechte mondgezondheid kan het risico op enkele ziekten vergroten. Bij kwetsbare ouderen kan om diverse redenen het tandartsbezoek in de knel komen, terwijl zorgafhankelijke ouderen zelfs niet meer in staat zijn tot tandartsbezoek. Hierdoor ontstaan ernstige

problemen die vaak niet eenvoudig zijn op te lossen. Daarom mag de kwetsbare en zorgafhankelijke

oudere niet uit het oog worden verloren en dient de tandarts te anticiperen op en te

handelen bij zorguitval.

Het vergt ervaring en kennis van de gerodontologie om kwetsbaarheid te onderkennen en er

adequaat op te reageren. Wanneer de mondzorgverlener oog krijgt voor deze zaken, kan hij of

zij veel beter inzetten op een levensloopbestendige mondgezondheid. Preventie en inter- en

intraprofessioneel samenwerken zijn daarbij cruciaal. Het opstellen van een haalbaar en pragmatisch

mondzorgplan geeft richting aan de benodigde zorg.