In TBS

Duikt ‘tbs’ op in de media, dan is de aanleiding steeds verontrustend. Wat er achter de term schuilgaat en wie deze maatregel ondergaan is voor het grote publiek onbekend.

Dit boek gaat van start met een zwaar delict. Jan H. steekt een man diverse keren en loopt vervolgens naar het politiebureau om zich aan te geven. Een bewuste daad, die hij toelicht met een kort zinnetje: “Ik functioneer gewoon beter in de bajes”.

Hoewel Jan en de auteur, criminoloog Frank van Gemert, elkaar goed kennen plaatst het delict hun bestaande relatie in een ander licht. Afschuw en verwarring overheersen aanvankelijk, maar omdat Jans daad zoveel vragen oproept begint Van Gemert een nieuw traject. Jarenlang volgt hij Jan in de gevangenissen en tbs klinieken. Zo ontstaat aan de hand van brieven, bezoeken, telefoongesprekken tot er later meer ruimte komt voor ontmoetingen en whatsapp contact, een kroniek met de alledaagse besognes van een man die vastzit.

Vanwege een verleden met drugs en criminaliteit zag Jan al veel Nederlandse gevangenissen van binnen. De opgelegde gevangenisstraf voor het levensdelict is dus bekend terrein. Maar als dat deel van zijn straf is afgesloten, begint het tbs-traject. Dit is een heel ander podium en er bevindt zich een heel ander publiek. Het masculiene geweld waarmee Jan zich weet te handhaven in de gevangenis, sluit niet aan bij de setting van de tbs klinieken.

Langzaam komt er vooruitgang in het resocialisatieproces: het lukt Jan zijn gedachten te richten op simpele dingen in zijn omgeving. Deze plaatsen hem in een andere verhouding tot de mensen om hem heen.

In dit boek is hoofdpersoon Jan nadrukkelijk zelf aanwezig en geeft hij tekst en uitleg, terwijl criminoloog van Gemert zijn verhaal opschrijft en reflecties toevoegt.

Frank van Gemert (1958) is verbonden aan de afdeling Criminologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij deed o.a. onderzoek naar jeugdbendes, drugshandel en krakers en promoveerde op een onderzoek naar criminaliteit door Marokkaanse jongens.