Respons-ability

Dit boek als atelier is een voorstel voor een experiment; een onderzoek naar hoe we radicale respons-ability kunnen nemen voor de complexe situaties waar we ons in bevinden. Het vormen en geven van respons begint bij waarnemen, bij waarnemen van wat je ‘voor waar neemt’, en is elk moment opnieuw een creatieve daad. Je respons-ability nuanceert als je cirkel van waarneming vergroot, en je introspectie verfijnt. Het activisme van deze tijd vraagt werk in het laboratorium van je eigen geest, vraagt om in te zien hoe alles onderling samenhangt, vraagt om onderscheidend vermogen. En vraagt om je opmerkzaamheid vrijmoedig in conversatie te brengen, in situaties waar nodig. Respons als interventie, als voorstel, als ruimte in de gevestigde orde.

'Respons-ability’ is het tweede boek van conceptueel kunstenaar Marjorieke Glaudemans, In 2015 publiceerde ze Is er ruimte in de gevestigde orde? essay over het individuele in organisatie, management en bestuur, ook bij Uitgeverij IJzer. Over hoe het ons elke keer weer lukt om te verstrikken in de complexe systemen die we nota bene zelf creëren. Het won de prijs voor het beste boek over organisatie advies van de Orde van Organisatiekundigen en Adviseurs. ‘Respons-ability’ is te beschouwen als een praktische verdieping van dit essay.

Conceptueel kunstenaar Marjorieke Glaudemans (1965) vroeg zich bij haar afstuderen van de kunstacademie in Arnhem (1990) af wat deze wereld eigenlijk nodig heeft van kunst en kunstenaars? Waarom organiseren we de wereld zoals we dat doen? Halverwege de jaren ’90 verliet ze het conventionele atelier om de wereld van organisatie en management als haar studio te nemen. Het begin van een doorlopende conversatie met mensen in organisatie, en een leven lang veldonderzoek naar de noodzaak van een autonome, vrijmoedige individuele stem in de vorming van een samenleving. Ze blijft zich verwonderen over hoe makkelijk we verstrikt kunnen raken in de complexe systemen die we nota bene zelf voor deze wereld creëren. En heeft tegelijkertijd een onwrikbaar vertrouwen in het (zelf)reflectief vermogen van de mens om gewoontepatronen te doorzien en ze te doorbreken als dat nodig is. Het opmerken en in conversatie brengen van wat er ‘voor waar genomen wordt’ is de drijvende kracht achter haar werk: conversation pieces.

Marjorieke Glaudemans heeft een werkpraktijk waarin ze mensen in organisatie begeleidt in het verfijnen van waarnemingsvermogen en het ontwikkelen van introspectieve intelligentie. De rode draad in haar begeleiding is om spreken en handelen in overeenstemming te brengen met oorspronkelijke intenties. Ze is aangesloten bij de Ambachtsschool voor Organiseren en Veranderen, geeft gastlessen bij diverse opleidingen en intervenieert en begeleidt bij complexe vraagstukken in situ, met name in de publieke sector.

Respons-ability, de kunst om weerklank te geven op wat er plaatsvindt. Hoe kun je je verhouden met de complexiteit van deze tijd zonder weg te kijken, zonder de moed te verliezen terwijl je je ogen openhoudt voor wat er gebeurt? Vaak reageren we voordat we het ons bewust zijn, in een fractie van een seconde. Reageren we dan vanuit intuïtie, gevoel? Vanuit jaren opgebouwde professionaliteit? Of komt onze reactie voort uit ingesleten gewoontepatronen en vastgeroeste overtuigingen? Onderscheiden we het verschil tussen een reactie en een respons? Een schijnbaar beperkte individuele respons kan van grote invloed zijn op het verloop van situaties. Waarin schuilt adequate respons?