Gevaarlijke relaties en hoe ze eindigen in moord

Elke vier dagen wordt er in het Verenigd Koninkrijk een vrouw gedood door haar (ex-)partner. In Nederland is dat iedere acht dagen. Femicide als extreme vorm van huiselijk geweld is een epidemie geworden.

Jane Monckton-Smith is hoogleraar publieke bescherming, gespecialiseerd in interpersoonlijk geweld. Ze begon haar loopbaan als politieagent en heeft een dochter die twee jaar lang een relatie had waarin sprake was van dwangcontrole.

Ze betoogt dat mensen hun (ex-)partner zelden in een opwelling vermoorden. In plaats daarvan is de moord bijna altijd het hoogtepunt van een duidelijk gedefinieerde tijdlijn van acht fasen:

De dader heeft een geschiedenis van controle uitoefenen en stalken.

De wervelstorm in toewijding: de relatie ontwikkelt zich in een razend tempo.

Leven met dwangmatige controle: het slachtoffer past haar gedrag aan.

De trigger: er gebeurt iets wat het controlemechanisme dreigt te doorbreken (zoals zwangerschap of scheiding).

Escalatie: het controlerende gedrag intensiveert.

Een omslag in denken: de dader gooit het over een andere boeg.

Planning (van de moord).

Moord en/of zelfmoord.

Met deze Tijdlijn van de Moord laat Monckton-Smith ons zien waarop we moeten letten bij relaties met dwangcontrole en, net zo belangrijk, waarop we ons moeten richten om de progressie te stoppen, om een leven te redden.

De daders weten wat ze doen, krachtig en manipulatief. Een einde maken aan het leven van hun (ex-)partner en anderen ervan overtuigen dat dit gerechtvaardigd was (ook in een rechtszaak), is de ultieme demonstratie van hun macht.

Gebruikmakend van disciplines als psychologie, sociologie en rechten, praat Monckton-Smith met slachtoffers, hun families en moordenaars om het hoe en waarom van misbruik te achterhalen – terwijl ze een spotlight zet op de maatschappij en de media die dit laten gedijen.