Het open woord

Na als student in de jaren

twintig van de vorige

eeuw te zijn gearresteerd

en verbannen werkte

Lidija Tsjoekovskaja

enige jaren als redacteur

bij een uitgeverij van

kinderboeken. Naar

aanleiding van de

arrestatie en – naar later

bleek – moord op haar

echtgenoot schreef zij

midden in die tijd van repressie de beklemmende

roman Sofia Petrovna/Het verlaten huis. Nadat

Tsjoekovskaja het haar had voorgelezen zei de

dichter Anna Achmatova hierover: ‘Ieder woord

ervan is waar.’ Haar tweede roman, Duik in de diepte,

is gesitueerd in 1949 toen een nieuwe golf van

vervolging en antisemitisme werd ingezet. Na het

einde van de dooi onder Chroestsjov verzette zij zich

openlijk tegen het opnieuw intredende repressieve

klimaat van leugenachtigheid, manipulatie en

zwijgen. In 1974 werd zij uit de Schrijversbond

gezet. De transcriptie van haar verdedigingsrede is

in het boek opgenomen.

Wie is deze vrouw, door Solzjenitsyn omschreven

als ‘een sieraad voor de Sovjetliteratuur’? De frisheid,

kracht en de literaire kwaliteit van haar open

brieven rechtvaardigen deze vertaling en publicatie,

en daarmee de hernieuwde aandacht voor haar

werk.

Enkele fragmenten uit Women’s Works in Stalin’s

Time van Beth Holmgren duiden vanuit een

feministisch perspectief het belang, de werkwijze

en de bijzondere plaats die vrouwen, zoals Lidija

Tsjoekovskaja, in de Sovjetliteratuur innemen.