Een kleine filosofie van het ongeloof

Fernando Savater [*1947] is een van de meest gelezen filosofen van deze tijd. Als hoogleraar Filosofie aan de Universiteit van Madrid verwierf hij grote faam met talrijke internationale bestsellers zoals «Het goede leven», «Het avontuur filosofie» en «Een kleine filosofie van de vrijheid». Zijn even uitdagende als hartstochtelijke «Een kleine filosofie van het ongeloof» gaat over het aloude probleem dat nog niets aan actualiteit heeft verloren: waarom zijn mensen zo goedgelovig? Waarom geloven mensen in nepnieuws, waarom geloven mensen in God, waarom onderwerpen zij zich aan collectieve religiositeit? En hoe kan het toch dat die gelovigheid steevast uitmondt in religieuze dwang, dogma’s en godsdienstoorlogen?

Op speelse maar ook indringende wijze biedt Savater in dit boek een anatomie van goedgelovigheid en zelfbedrog: het is de angst voor de dood die de mens doet hunkeren naar eeuwige waarheid en een eeuwig leven. Twijfel aan alles wat eeuwig is, betekent de erkenning dat ons bestaan eindig is. Zo komt Savater bij de kernvragen van het mens-zijn: wat is waarheid en waarom zijn wij er bang voor? Waarom is een goed leven op aarde te verkiezen boven een eeuwig leven in het hiernamaals?

Bij zijn even lichtvoetige als diepzinnige overpeinzing van deze vraagstukken gebruikt Savater als inspiratie het werk van grote denkers zoals Spinoza, Hegel, Bertrand Russell en Hannah Arendt, maar ook Mark Twain en Richard Feynman. Tevens werpt hij licht op de rol van al dan niet in werelds gewaad verklede religie in de huidige wereld, van postmodern «iets-isme» tot de politieke islam en van reactionair christendom tot fundamentalistische lichtgelovigheid.

Savaters conclusie is helder: wat de mens nodig heeft, is geen geloof in God of hogere machten, maar geloof in de nimmer perfecte, zelden hemelse, maar altijd oneindige mogelijkheden van de mens zelf.

«Door zijn aanstekelijke stijl geeft Savater lessen in filosofie waar een mens uitermate vrolijk van wordt.» – NRC Handelsblad –

«Prachtig! Dit is filosofie die swingt!» – Libération