De deugdzame stad

De deugdzame stad is het hoofdwerk van de middeleeuwse islamitische filosoof Aboe Nasr al‑Farabi. In dit werk verkondigt Al‑Farabi dat we het hoogste geluk al tijdens het leven kunnen bereiken – en dus niet pas na de dood. Ook stelt hij dat we het geluk kunnen bereiken op de kracht van de rede alleen; religieuze openbaring is daarbij dus niet strikt nodig. Verder verklaart Al‑Farabi openlijk dat de filosofische rede superieur is aan de religieuze openbaring, en betoogt hij dat er verschillende deugdzame steden met verschillende religieuze openbaringen kunnen bestaan.

Met zijn verrassende ideeën over de rol van religie in staat en samenleving ondermijnt Al‑Farabi’s werk veel vooroordelen over de islamitische cultuur. Het geeft niet alleen een idee van de rijke rationalistisch‑filosofische traditie in de islam, maar toont ook dat de klassieke islamitische wereld een opmerkelijke tolerantie vertoonde ten opzichte van vrijdenkers en van afwijkende religieuze of politieke meningen.

Aboe Nasr al‑Farabi (870‑950) is naast Avicenna en Averroës een van de grote filosofen uit de islamitische traditie. Hij maakte de Griekse filosofie toegankelijk voor Arabische lezers, en wordt daarom ook wel ‘de tweede leraar’ genoemd, naast de eerste leraar, Aristoteles. De deugdzame stad heeft veel invloed gehad op latere islamitische denkers, maar ook op Joodse filosofen als Maimonides – en daarmee indirect op Spinoza. Michiel L eezenberg is expert op het gebied van de islamitische filosofie.