De geniale mislukking van de middeleeuwen

Ongetwijfeld is de twaalfde eeuw een van de boeiendste perioden uit de westerse beschavingsgeschiedenis. Het was een tijd vol creatieve vernieuwing. Een periode waarin de ontmoeting tussen twee invloedrijke denkers plaatsvond. De dialecticus Abélard benaderde de werkelijkheid rationeel, de mysticus Bernardus van Clairvaux hechtte alleen waarde aan religieus-intuïtieve kennis. Tussen beide genieën had het tot een vruchtbare dialoog kunnen komen. Het liep evenwel uit op een regelrechte confrontatie. Bernardus beschuldigde Abélard op het Concilie van Sens (1140) van ketterij. Abélard werd weliswaar voorgoed het zwijgen opgelegd, maar zijn rationele zoektocht naar kennis en waarheid bleef overeind: geloof en rede, intuïtie en wetenschap werden voor eeuwen elkaars tegenpolen. Dezelfde uitersten treden ook vandaag op. Raoul Bauer trekt een rechte lijn tussen dit conflict uit de twaalfde eeuw naar de cultuurcrisis vandaag en biedt daarmee een verrassend en controversieel inzicht.

Raoul Bauer, historicus en doctor in de letteren, is emeritus hoogleraar cultuurgeschiedenis. Hij publiceerde bij uitgeverij Sterck & De Vreese eerder Karel de Grote en Niet meer blaffen naar de maan.