Verre van evenwichtig

Soms merken filosofen opeens dat het gangbare denken niet meer voldoet, zij verlaten het vertrouwde spoor en worden ‘buitensporig’. Een beproefde betekeniswereld implodeert en iets geheel nieuws dient zich aan. Dat was in de Oudheid de ervaring van Heraclitus; Descartes overkwam vele eeuwen later iets soortgelijks. Sindsdien leefde de mens in een eeuwige universalistische betekeniswereld. Totdat darwinisme en thermodynamica die wereld doen ineenstorten.

Voor de orde en regelmaat van het universalisme kan dan het buitensporig besef in de plaats komen dat de mens, net zoals alle andere levende wezens, moet worden begrepen als een energieverwerkend organisme, waarvoor harmonie de dood betekent. Is het de filosofie gegeven bij deze omwenteling, die ook haarzelf treft, na te denken? En kan de mens zo’n onevenwichtige wereld bewonen? Dit alles bespreekt Oudemans indringend in zijn laatste, postuum verschijnende boek, waarin de periodieke buitensporigheid van het denken wordt aangewezen als bij uitstek karakteristiek voor Europa.

Over Echte filosofie:

‘Oudemans heeft een onnavolgbaar mooi boek geschreven dat in het verveelde landschap van “filo-tainment” een absolute aanrader is. Want een boek dat zijn eigen vooronderstellingen continu durft te bevragen is “echte” filosofie.’

De Groene Amsterdammer

‘Oudemans wil (...) tonen (en niet vertellen) wat “echte” filosofie is: “een gesprek van de ziel met zichzelf”, in plaats van het conform academische criteria oplepelen van commentaar op andermans ideeën. Hij zet zich af tegen elke populariserende filosofie en wil trouw zijn aaneen filosofie, zegt hij, “die niet van de mensen is, maar dat denken is dat het menselijk denken tekent zonder hierdoor te kunnen worden ingehaald”.’

Sjoerd de Jong, NRC

Over Omerta:

‘De grote verdienste van dit boek is dat het om een bezinning vraagt over wat filosofie kan en dus uiteindelijk is.’

NRC

Over Europa, Europa:

‘Was Nietzsche de filosoof met de hamer, Oudemans trekt het hedendaagse, Europese universeel humanisme binnen met sloopkogel en moker om alle heilige huisjes met de grond gelijk te maken.’

Tzum

Th.C.W. Oudemans (1951-2024) was een van de origineelste filosofen van Nederland. Hij was jarenlang verbonden aan de Universiteit Leiden en publiceerde diverse boeken, waaronder De verdeelde mens, Echte filosofie, In natura en Omerta. In 2014 verscheen het succesvolle Plantaardig, over de overeenkomst tussen planten en mensen, gevolgd door Moeder Natuur. De plaats van de mens in de kosmos (2020), Europa, Europa. Humanisme als racisme (2021) en Om de tuin geleid. Natuur en horticultuur in Europa (2024). In Wedde (Groningen) stichtte hij op zijn landgoed Tenaxx een uniek arboretum, dat jaarlijks vele bezoekers trekt.