Oefeningen in genot

Eeuwenlang hield de kerk het lichaam gevangen. Het huwelijk diende voor de voortplanting en het dempen van lusten. Genot was uit den boze. Maar beschikte het lichaam niet over een seksuele uitrusting die vanzelf genot ontstak? En vormde het sensuele Hooglied niet de handleiding daarvoor? Aards genieten mocht van de Bijbel. In de late Middeleeuwen was de literatuur het aangewezen proefstation voor rechtvaardigingen daarvan.

Eerst projecteerde men onder het mom van morele verontwaardiging woeste seks op karikaturale boeren. Maar rond 1500 schiepen rederijkers een moderne literatuur die genotvolle seks ronduit verheerlijkte. Het is bijna schokkend om te lezen hoe deze vrijwel onbekende teksten gedetailleerde vuilbekkerij in artistieke vormen weten te gieten. De seksuele vrijwording leerde ook dat aanranden en verkrachten tot de hogere minnekunst behoorden. Was dat niet wat vrouwen eigenlijk wilden?

Daarop volgde een repressie in de zestiende eeuw. De katholieke kerk verbood uitbeeldingen van Maria’s blote borst, de kerk dwong genot weer in het gelid van de voortplanting en verkrachting werd serieus vervolgd. Verlopen alle seksuele revoluties dan op dezelfde manier?

[auteursfoto]

Herman Pleij (1943), emeritus hoogleraar middeleeuwse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, houdt zich vooral bezig met de cultuurhistorische betekenis van literatuur, de ontwikkeling van een burgermoraal en van Nederlandse identiteiten in het algemeen.

[quotes mogen eventueel vervallen]

Over Anna Bijns, van Antwerpen:

‘Hoe schrijf je een meeslepende biografie van een even vinnige als hartstochtelijke dichteres uit de 16de eeuw? Zo dus!’

NRC HANDELSBLAD – VERKOZEN TOT EEN VAN DE BESTE BOEKEN VAN 2011

‘Dankzij de grote verbeeldingskracht van Pleij en zijn vermogen om van brokstukken, met behulp van historische context, een verhaal te maken, rijst Anna Bijns hier springlevend op.’

DE VOLKSKRANT