Capitulatie

In het tweede deel van zijn dagboeken is Voskuil op zoek naar een levensweg die hem niet zal verstikken. Nadat hij zijn baan aan de Rijkskweekschool in Groningen opgeeft, vlucht hij terug naar Amsterdam, ervan overtuigd afzijdig van de maatschappij te kunnen leven. Maar de idylle van zijn beschermde jeugd en studententijd is voorbij. Hij ziet weldra in dat zijn ‘onmaatschappelijkheid uit trots’ kinderspel en lafheid is. Hij accepteert een pretentieloze baan bij een niet serieus te nemen wetenschappelijk instituut.

Naast dit ‘stompzinnige werk’ bij het Bureau blijft hij schrijven: onvermoeibaar werkt hij aan wat het vuistdikke Bij nader inzien zal worden. Hij schrijft het ‘om te kwetsen’ en het geeft hem lucht en ‘lol, een beetje grimmige lol, maar lol’. Ondertussen kotst Voskuil van het Bureau, figuurlijk én letterlijk. Lang overweegt hij ontslag te nemen, maar uiteindelijk ziet hij geen alternatief.

In Capitulatie sleept Voskuil de lezer mee met ontluisterende anekdotes, academische gossip en steeds hardere echtelijke botsingen. Hij beschrijft zijn zelfontmanteling, zijn angsten, neuroses, vadercomplex en kafkaëske schuldgevoel. Voskuil levert met dit dagboekdeel een afrekening in het intellectuele milieu die Onder professoren van W.F. Hermans naar de kroon steekt.