Het dionysische wereldbeeld

Deze twee vroege teksten vormen de kiem waaruit Nietzsches hele oeuvre zich ontwikkelde.

In De filosofie in het tragische tijdperk van de Grieken stelt Nietzsche Heraclitus’ leer van het worden (‘We stappen niet tweemaal in dezelfde rivier’) tegenover Parmenides’ leer van het zijn. Hij legt hij uit dat wording mogelijk is dankzij de strijd tussen onverzoenlijke tegenstellingen als man-vrouw, hitte-kou, zomer-winter, wit-zwart. Deze ‘eenheid van tegendelen’ is kenmerkend voor Heraclitus’ filosofie, en vormt ook de grondslag van Nietzsches stijl van denken en schrijven.

De spectaculairste illustratie van de eenheid van tegendelen vinden we in Nietzsches essay Het dionysische wereldbeeld. Volgens Nietzsche staat Dionysus tegenover Apollo als natuur tegenover cultuur, als wil tegenover voorstelling, als onbewuste tegenover bewuste. De van spanning knetterende tegenstelling tussen Dionysus en Apollo vormt volgens Nietzsche het noodzakelijke beginsel van iedere cultuur, iedere filosofie en ieders geestelijke gezondheid. Ze vormt ook het leidmotief van Nietzsches werk.

Friedrich Nietzsche (1844-1900) is een van de grootste en invloedrijkste denkers aller tijden. Anderhalve eeuw geleden kwam hij tot een diagnose van de Europese samenleving en cultuur die altijd actueel is gebleven. De dood van God, de herwaardering van alle waarden, amor fati, de eeuwige terugkeer van het gelijke, de laatste mens en de wil tot macht – de grote ideeën van Nietzsche zijn niet weg te denken uit onze cultuur en ons denken.