Zutphen 1572

Zutphen was aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog het middelpunt van een gewelddadige burgeroorlog. In juni 1572 sluit de stad zich aan bij de opstand van Willem van Oranje tegen de Spaanse koning Filips II. De maanden daarna verlopen dramatisch. Geestelijken worden gemarteld en vermoord, kerken en kloosters geplunderd en verwoest. Families zijn tot op het bot verdeeld en tientallen inwoners zoeken elders een veilig heenkomen. Verdraagzaamheid maakt plaats voor verdeeldheid.

In het najaar keert het tij. Oranje vlucht en op 16 november 1572 neemt het Spaanse leger Zutphen in. Daarna wordt de stad geplunderd en gestraft.

Waar 1572 voor de Zutphenaren een jaar werd om snel te vergeten, ontstond buiten de stad juist een levendige herinneringscultuur en propagandastrijd over bloeddorstige Spanjaarden en arme Zutphenaren. Volgens die verhalen werd in 1572 de stad in brand gestoken, werden vrouwen verkracht en vonden honderden burgers in de IJssel de verdrinkingsdood door toedoen van wrede Spanjaarden.

Eigentijdse bronnen laten echter een ander beeld zien. Waar komen die gruwelverhalen dan vandaan? Wat maakten gewone Zutphenaren in 1572 nu wél mee? En waarom is het bloedbad in het collectieve geheugen gegrift?