De Hanze heeft een magische klank, een klank van samenwerking, wederzijds vertrouwen, van individuele steden die zich ontplooiden en een internationaal handelsnetwerk dat in het middeleeuwse Europa zijn weerga niet kende. Kortom een klank om je mee te vereenzelvigen. En dat gebeurde op grote schaal. De Hanze was een netwerk van ongeveer tweehonderd steden in het noorden van het Duitse Rijk waar Nederland tot 1648 formeel ook toe behoorde. Er zijn dan ook de nodige Nederlandse Hanzesteden. Ni...

De brieven en Gedenkschriften van Aeneas Silvius Piccolomini behoren tot de welsprekendste voorbeelden van de vroege, Latijnse renaissanceliteratuur. Mede dankzij zijn welsprekendheid belandde de humanist, als Pius II, op de pauselijke troon. Na de val van Constantinopel (1454) ontwikkelde Enea zich tot de belangrijkste voorvechter van een kruistocht tegen de Turken, die het christelijke Europa bedreigden. Hiermee wilde hij ook de Europese cultuur verdedigen, voortgekomen uit de bronnen van d...

Al snel nadat het Speculum humanae salvationis werd geschreven, rond 1300, behoorde het tot de standaardwerken met typologische verklaring van de Bijbel. De verhalen uit het leven van Maria en Christus worden telkens geplaatst tegenover drie oudtestamentische verhalen om te laten zien hoe de komst van Christus was voorspeld in het Oude Testament. De tekst heeft een rijk illustratieprogramma met vier afbeeldingen per hoofdstuk en functioneerde als inspiratiebron voor predikers. In haar boek sc...

De Duitsche Orde werd in 1190 in Jeruzalem opgericht om een lokaal ziekenhuis te beschermen. Al snel groeide de orde echter uit tot een ridderorde met allure. In 1219 wisten orderidders zich te onderscheiden bij het beleg van Damiate in Egypte. Enige getuigen uit de Lage Landen schonken de orde vervolgens landerijen in hun thuisland. Zo kreeg de Duitsche Orde ook voet aan de grond in het dorp Schelluinen, vlakbij Gorinchem. De hier gestichte commanderij is de vroegste vestiging van de nog ste...

In de Gentse Universiteitsbibliotheek bevindt zich een codex met afschriften van 220 oorkonden uit de periode 1282-1481 (1555), uitgevaardigd door zeer verschillende personen en instellingen, die bijna allemaal bestemd waren voor de heren van Veere. De originelen maakten deel uit van het archief van deze heren, waarvan het grootste deel thans niet meer bestaat. Ze betreffen hun rechten en bezittingen op Walcheren en Zuid-Beveland en zijn dus van groot belang voor onze kennis van hun positie i...

Het middeleeuwse Friesland telde meer dan vijfhonderd 'stinzen', verdedigbare stenen huizen. Ze waren zowel op het platteland als in de steden te vinden. Friesland kende geen centraal gezag en de Friese samenleving kan getypeerd worden als een 'vetemaatschappij'. Iedere adellijke familie was genoodzaakt tenminste

De oudste seculiere kapittels in het bisdom Utrecht zijn in de negende eeuw ontstaan en het jongste kapittel dateert uit het begin van de zestiende eeuw. Ter onderscheiding van de beide kathedrale kapittels (Domkapittel en Oudmunster) werden de overige kapittels aangeduid als collegiale kapittels. De Reforma­tie bete­kende voor de se­culiere kapittels in het huidige Nederland het einde van hun bestaan als katholieke geeste­lijke instelling. Sommige kapittels bleven voortbestaan als gesecu...

Het onderzoek naar de middeleeuwse stedelijke secretarie van 's-Hertogenbosch is tot op heden nog onontgonnen terrein, ook al zijn er incidenteel beschouwingen gewijd aan de Bossche stadsklerken en -secretarissen. Debet hieraan is het ontbreken van nagenoeg alle veertiende- en vijftiende-eeuwse stadsrekeningen. Dankzij de paleografisch-diplomatische analyse van alle stedelijke oorkonden, schepenprotocollen, vonnisboeken, enkele stadsrekeningen én de confrontatie van deze bronnen met notarië...

In het Brussel van 1430 was er heel wat gaande: het Brusselse stadsbestuur trok alle registers open om het paleis op de Brusselse Coudenberg tot hoofdverblijfplaats te maken van Filips de Goede, de nieuwe Bourgondische hertog. Het ontstaan van de Voortzetting op de Brabantsche yeesten past in het kader van deze Brusselse residentiepolitiek. Bij toeval is een deel van die Voortzetting in zijn kladversie bewaard gebleven: handschrift Brussel KB 17017. Een dergelijke kladautograaf, waarbij men d...