Als boegbeeld van een wereldreligie met ca. 2,5 miljard volgelingen is de Bijbel het meest invloedrijke boek in onze cultuurgeschiedenis. Al eeuwenlang is de Bijbel een uiting van identiteiten en overtuigingen, maar ook een bron van verzet, verdeeldheid en geweld. Van de middeleeuwse kruistochten tot het kolonialisme en van de civil rights movement tot aan de samensmelting van religieuze tradities in Korea: de Bijbel is onlosmakelijk verbonden met de wereldgeschiedenis. Ook vandaag de dag bli...

Christoph Buys Ballot (1817-1890), oprichter van het KNMI, was een van ’s werelds beroemdste meteorologen. Als zoon van een rijke dominee studeerde hij in Utrecht letteren én natuurwetenschap, tot de laatste zijn volle aandacht eiste.

Toen zijn materietheorie op onbegrip stuitte, nam een gefrustreerde Buys Ballot de ‘speelpop’ van de meteorologie ter hand. Met succes. Op bolwerk Sonnenborgh verrees een weerkundig observatorium dat dankzij Thorbecke, die het nut zag van snellere en veili...

Sinds mensenheugenis proberen wetenschappers patronen te ontdekken en te beschrijven. In de vorm van wetten, principes of paradoxen geven ze ons inzicht in hoe dingen werken. Sommige van deze wetten leren we op school, maar heel veel patronen die je als mens zou moeten herkennen om je leven goed te leiden, je werk optimaal te doen, je bedrijf succesvol te runnen of beleid te maken dat aanslaat gaan aan de meeste mensen voorbij. De wijsheid ligt ook niet voor het oprapen.

Het omgekeerde is óÃ...

Op 27 oktober 2025 is het 750 jaar geleden dat Amsterdam voor het eerst in een document is genoemd. Die dag staat centraal in Amsterdam, het water en de mensen, een dag die begon met bloed. Gabri van Tussenbroek en Ranjith Jayasena nemen de lezer in een uiterst toegankelijk verhaal mee naar de oevers van de Amstel in het jaar 1275. Amsterdam bestond op dat moment al langer. Maar wat was het voor plaats? Wat weten we over de mensen die er woonden en hoe hielden ze hun voeten droog? Waarom kreg...

Roerend nam ik afscheid van mijn vrouw, dikke tranen rolden ons over de wangen. Wij spraken nog een code af. Mijn vrouw zou zich nooit vrijwillig melden voor een transport naar het idyllisch werkkamp, tenzij ik bepaalde woorden en zinswendingen schreef. Wij spraken een adres af in Holland, waar wij elkaar later zouden ontmoeten. Toen verdween ik, zwaar bepakt en beladen, zoals duizenden voor mij waren gegaan. Theresienstadt, 28 september 1944

In juli 1942 werd Siegfried van den Bergh samen met...

Rampen zijn bepalend geweest voor de geschiedenis van Nederland. Denk bijvoorbeeld aan de Sint-Elisabethsvloed in 1421, toen mensen, dieren en dorpen verdronken. Het landschap veranderde voorgoed. Of aan de Bijlmerramp in 1992, toen een vliegtuig neerstortte in de Bijlmermeer. Er ging een schokgolf door het hele land.

De publieke reactie op rampen volgt opvallend vaak eenzelfde stramien, al zijn er natuurlijk ook verschillen. Al eeuwenlang zoeken burgers in tijden van rampspoed houvast in cul...

In zijn kenmerkende scherpe stijl legt Heijne glashelder de grote ambivalenties van onze tijd bloot.

Gewoon jezelf kunnen zijn – dat was de mantra die Bas Heijne zo’n beetje zijn hele leven begeleidde. Meer vrijheid voor het individu, zelf je eigen leven kunnen vorm geven, je eigen keuzes maken, gelijkwaardigheid op-eisen in de samenleving. Lang sprak het allemaal vanzelf.

Inmiddels dringen de schaduwkanten van dat ideaal zich op. We zijn onmiskenbaar vrijer geworden, maar waarom gaat het...

Veel bloed, wreedheid en duisternis. Zo staat ‘de Schotse tragedie’ van Shakespeare bekend. Tom Lanoye voegt daar in zijn bewerking twee onverwachte elementen aan toe: passie en pijn, door een gemis aan wat nooit heeft mogen zijn. En de centrale, drijvende rol verhuist naar Lady Macbeth.

Zij en Lord Macbeth hebben elkaar al in hun jeugd onvoorwaardelijk trouw gezworen. Met de jaren is hun passie nog aangescherpt door de grote tragedie in hun leven: ze bleven kinderloos.

Lord Macbeth werkt...

Waar komen al die grondwetten toch vandaan?

We leven in de eeuw van de grondwet. Bijna alle landen ter wereld hebben er tegenwoordig wel een. Een betrekkelijk recent fenomeen, trouwens, want driekwart van al die grondwetten is van na 1975. En dat terwijl de wortels ervan net na de landbouwrevolutie liggen, meer dan tienduizend jaar geleden, toen nieuwe sociale organisatie- en leiderschapsvormen opkwamen en ook het recht ontstond als manier om grootschalig samen te kunnen werken met vreemden.

...