De Russische regisseur Andrei Tarkovski (1932-1986) behoort met Ingmar Bergman en Akiro Kurosawa tot de grote, visionaire filmmakers van de tweede helft van de twintigste eeuw. In al zijn films, van De jeugd van Ivan, die in Venetië in 1962 werd bekroond met de Gouden Leeuw, Andrei Roebljov, Solaris, De spiegel, Stalker, Nostalghia, tot aan zijn laatste Het offer, die in Cannes in 1986 met de 'Grand Prix Spécial' werd onderscheiden, legt Tarkovski telkens getuigenis af van zijn persoonlijke...

Als de coronacrisis iets aan het licht heeft gebracht is het de kwetsbaarheid van de burgers in Europa. De vliegende pandemie bedreigde in de kortst denkbare tijd nagenoeg alle burgers, zowel in hun gezondheid als in hun werk. Wat heeft de Europese Unie ondernomen om de pandemie te stuiten, om levens te redden, en de economische val van de landen te keren? Een ongekende politieke uitdaging voor Europa’s improvisatievermogen, helder en scherpzinnig opgetekend door Luuk van Middelaar.

De mond...

Het menselijke geheugen is door de eeuwen beschreven in termen van kunstmatige geheugens. De oudste prothese voor het herinneren, het schrift, gaf Plato de mogelijkheid het geheugen te vergelijken met een wastablet. In de middeleeuwen was het geheugen een codex of boek, waaraan de ervaring telkens een ander hoofdstuk toevoegde. In de renaissance verscheen de camera obscura als metafoor voor het visuele geheugen. De uitvinding van de fotografie en de fonograaf, de belangrijkste kunstmatige geh...

De Amerikaan Henry David Thoreau (1817-1862) heeft bekendheid verworven met zijn Walden, or a Life in the Woods, uit 1854, een beschrijving van zijn solitaire verblijf in de natuur in een hut aan de rand van een meer, Walden Pond. In zijn hier voor het eerst in Nederlandse vertaling gepresenteerde voordracht Walking, or the Wild, uit 1862, pleit Thoreau met vuur voor individuele vrijheid, eigenheid en zelfstandigheid, en kiest hij onomwonden partij voor de sublieme geografie van de wilde, nie...

In DE PASSAGE NAAR EUROPA. GESCHIEDENIS VAN EEN BEGIN dringt LUUK VAN MIDDELAAR door tot de meest ongrijpbare geschiedenis van onze tijd. Op meesterlijke wijze toont hij de motor van de Europese politieke ontwikkelingen van de afgelopen vijftig jaar. Tegelijk vormt deze onvoltooide geschiedenis de excellente casus om het wezen van politiek bloot te leggen. De homo politicus is een tijdkunstenaar, die in het rumoer van de actualiteit de brug slaat tussen verleden en toekomst en zo van een mome...

Heraclitus (rond 500 vC) is een fascinerende en unieke gestalte in de voorsocratische filosofie. Al in de oudheid stond hij bekend als de duistere, zich in raadselen hullende filosoof. Lateren, die zijn werk slechts in fragmenten kennen, zoals Nietzsche, heeft Heraclitus om uiteenlopende redenen tot inspiratie gediend. Het inzicht dat alle aspecten van Heraclitus' theoretische activiteit verbindt, is het inzicht dat alles, wat bestaat, ervaren of gedaan kan worden, teruggaat op en uitdrukking...

Mondigheid kenmerkt ons tijdsgewricht. En dan doelen we niet op het zogenaamde post truth tijdperk. Voorbij de waarheid waren we immers al langer. Maar dat we voorbij de autoriteit moeten denken is een nieuwe noodzaak. Niet door een gebrek aan autoriteiten, maar juist door een teveel. We weten niet meer wie of wat we moeten volgen of vertrouwen. Het resultaat lijkt te zijn dat autoriteit verdacht is geworden, en in deze autoriteitscrisis ontbreekt het ons ten enenmale aan een antwoord op de v...

'De tweeënhalf pond zenuwweefsel tussen onze oren gedraagt zich als een doorgewinterde aristoteliaan', schrijft Douwe Draaisma in zijn bijdrage aan Bloed vlees en botten. Volgens Aristoteles zien wij, redelijke dieren, nooit alleen maar losse onderdelen. We nemen een onderdeel altijd waar in een samenhangend geheel. Maar oog voor het geheel gaat bij Aristoteles gelukkig niet ten koste van de afzonderlijke delen. In zijn alles omvattende onderzoek naar de oorzaken in de natuur komen alle onde...

Nietzsches traktaat is een enthousiast betoog over het nut of het nadeel van te veel of te weinig geschiedenis, van te veel of te weinig historisch besef. Voor onze omgang met de geschiedenis maakt en beschrijft hij de drie, sedertdien gekende onderscheidingen: de kritische omgang met ons verleden ('alles moet anders'), de verering van het verleden (van helden en monumentenzorg), en de antiquarische vergaarzucht ('alles wat oud is, is het waard om te bewaren'). Het traktaat van Nietzsche (184...

Ons land telt een aantal natuurhistorische musea. Eén grote, een krap dozijn kleinere en een hele rits kleintjes. Allemaal verzamelen ze objecten uit de levende, de verloren en de dode natuur, zaden en zoogdieren, opgeprikte insecten en opgezette vogels, gedroogde planten, schelpen, monsters en vreemde beesten op sap. Gezamenlijk beheren ze een onvervangbare schat, de weerslag van wat 'biodiversiteit' in haar meest oorspronkelijke vorm kan zijn. Zonder fossielen is biodiversiteit een uit de ...