Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872) geldt als architect van de grondwet, de Nederlandse staatsinrichting en de parlementaire democratie. Hij wordt nog steeds aangeroepen in actuele politieke kwesties. Hij is de enige Nederlandse politicus met standbeelden in drie verschillende steden.

Wie was Thorbecke? Als halve Duitser en lutheraan uit een berooide Zwolse familie maakte hij in zijn eerste vijftig jaar een wetenschappelijke carrière, als classicus, filosoof, historicus en jurist.

Pas daarna ...

Nationale geschiedenis is volop in discussie, niet alleen in Nederland. Terwijl een canon ankerplaatsen en vensters probeert te bieden, brengt de multiculturele samenleving aanspraken op erkenning en inclusie met zich mee en eisen conservatieven behoud van het traditionele geschiedverhaal. Moet nationale geschiedenis verbinden, een thuis bieden, confronteren, aanklagen of verzoenen? In haar maatschappelijke functie is geschiedenis vooral een ‘willenschap’. Dat is altijd zo geweest. Van en...

De democratie is een succesverhaal. In de twintigste eeuw heeft dit stelsel zich in steeds meer landen gevestigd. Sinds 1989 is democratie wereldwijd de norm geworden.

Tegelijk groeit in gevestigde democratieën de onvrede. Burgers stellen democratie zeer op prijs, maar keren zich af van de politiek. Bieden een ander kiesstelsel, meer burgerparticipatie en referenda misschien verbetering? Het streven van democratische overheden om naar de burger toe te komen schept nieuwe problemen. De overhei...

Politieke woorden scheppen macht. Pim Fortuyn veroverde Den Haag met De puinhopen van acht jaar Paars (2002). Het boek was een afrekening en een politiek programma en zette een hele nieuwe beweging in gang. Ook de publicaties van Ayaan Hirsi Ali en Frits Bolkestein schudden de politiek op. Pieter Omtzigt stichtte een politieke partij vanuit zijn boek Een nieuw sociaal contract (2023). Veel eerder schreven Johan Rudolf Thorbecke en Abraham Kuyper zichzelf de politiek van hun tijd in. Socialist...