Hoogleraren, universitaire medewerkers en studenten zijn in de negentiende en twintigste eeuw actief geweest in de politiek, in kerken en in andere maatschappelijke organisaties. Toch leidde dat binnen de muren van de academie zelden tot botsingen. Betekent dit dat hoogleraren en hun medewerkers werden en worden geselecteerd op pohtieke kleur en kerkelijke gezindte? Wordt aan universiteiten het negentiende-eeuwse liberale beginsel gehuldigd dat het streven naar een betere samenleving geen pol...

Geïnspireerd door Amerikaanse ziekenhuisarchitectuur en het ideaal van een Community Mental Hospital verrees in 1972 aan de rand van Maastricht een revolutionaire psychiatrische inrichting: een sterflat die deel uitmaakte van een imposant gebouwencomplex met onder andere zes aan elkaar gebouwde paviljoens, een polikliniek, een kapel en een zwembad. Aanvankelijk straalde Vijverdal psychiatrisch optimisme uit, maar na enkele jaren al gold de flat als symbool van vervreemding en medische hoogmo...

Thunnis van Oort beschrijft de opkomst van het bioscoopbedrijf in het katholieke Zuiden tegen de achtergrond van modernisering en verzuiling. Hij onderzoekt de dynamiek van aanpassing en verzet bij de totstandkoming van deze nieuwe culturele infrastructuur. Daarbij wordt vooral gekeken naar de manier waarop de ondernemers in deze nieuwe bedrijfstak hun bioscopen positioneerden en naar de strategieën die zij inzetten om het kosmopolitische filmvermaak in te bedden in de lokale omgeving. Katho...

Over de streep beschrijft hoe de grensarbeid vanuit Zuid-Limburg naar Duitsland zich heeft ontwikkeld vanaf het begin van de EEG (1958) tot de invoering van de euro als betaalmiddel (2002). Grensarbeid is onlosmakelijk verbonden met de grens, maar hoe verhielden die zich tot elkaar? Sophie Bouwens benadert het thema vanuit drie invalshoeken: sociaal-economisch, sociaal-politiek en vanuit het perspectief van de grensarbeiders. Het blijkt dat er grote verschuivingen optraden in de omvang en sa...

Dit boek rekent af met de gedachte dat de protestantse arbeidersbeweging om principiële redenen geen wezenlijke bijdrage zou hebben geleverd aan de bevrijding van de arbeider. Het CNV zette zich met zijn eigen streven naar bedrijfsorganisatie en medezeggenschap wel degelijk - zij het soms aarzelend en altijd behoedzaam - in voor de 'deproletarisering' van de werkende klasse. De strijd daarover met geestverwante ideologen, politici en ondernemers bevestigt dat, evenals de principeafspraken di...

Elspeet, Fredeshiem en Giethoorn – afgekort tot Elfregi – waren de broederschapshuizen die de Doopsgezinde Meisjes- en Jongensclub Elfregi Zaanstreek sinds 1929 graag bezocht. Daar konden ze naar hartelust kamperen, zingen, wandelen en discussiëren. Deze activiteiten sloten perfect aan bij de indertijd razend populaire padvinderij. De jeugdpredikant van de Vereenigde Doopsgezinde Gemeente Haarlem voegde na de Tweede Wereldoorlog de daad bij het woord: padvinderij werd het nieuwe doopsgezin...

Rond 1900 waren de natuurwetenschappen volop in beweging. Als gepromoveerd leraar aan de Rijks-HBS te Groningen droeg Obe Postma (1868-1963, fysicus, dichter in de Friese taal en onderzoeker van het Friese land en leven) zijn steentje bij aan de discussie over de statistische mechanica, en de kansrekening en statistiek. Met zijn werk als uitgangspunt bevat deze bundel bijdragen over de ontwikkelingen in de psychologie, de natuur- en geesteswetenschappen, de jonge HBS en het Natuurkundig Genoo...

De geschiedschrijving van het modernisme in Nederland telt nog tal van lacunes. Daaronder nemen de ontwikkelingen in de periode 1876-1950, waarin de vrijzinnig-theologische stroming voortdurend in debat ging met de verschillende orthodoxe groeperingen, een belangrijke plaats in. C.M. van Driel brengt deze ontwikkelingen vanuit verschillende invalshoeken in kaart. Veel aandacht besteedt hij aan het centrum van het modernisme, de Leidse theologische faculteit, waar de confrontatie tussen modern...

Lange tijd waren vrouwelijke religieuzen gezichtsbepalend in de verpleging in de katholieke ziekenhuizen in Nederland en Vlaanderen. Door hun inzet voor zieke mensen, hun (doorgaans onbetaalde) arbeid met lange dagen en nachten en hun medewerking aan de opbouw van het ziekenhuiswezen hebben zij bijna twee eeuwen lang een belangrijke bijdrage geleverd aan de gezondheidszorg. Zij zijn voor velen nog steeds een inspirerend voorbeeld nu menslievende zorg in de ziekenhuissector onder druk staat va...

Van 1947 tot 1963 emigreerden bijna 410.000 Nederlanders overzee, van wie de meerderheid zich vestigde in Canada of de Verenigde Staten. Onder hen bevonden zich opvallend veel meer gereformeerden dan hervormden en katholieken. Deze gereformeerden, zo laat Enne Koops in zijn boek over deze uittocht zien, waren vooral afkomstig uit de Gereformeerde Kerken in Nederland en minder uit de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt), de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Gemeenten. Koops b...