Ergens tijdens deze reis meende ik dat ik genoeg had van de oorlog. Nu besef ik dat de liefde niet is uitgedoofd. Ik houd van mijn geliefde, maar de oorlog is mijn vrouw.’

In 2006 begon Arnon Grunberg met zijn reis naar het Nederlandse leger in Afghanistan de reportagereeks ‘Grunberg onder de mensen’, gebaseerd op Maxim Gorki’s advies aan Isaak Babel om de schrijftafel te verlaten en zich onder de mensen te begeven. Dat resulteerde in de bundel Kamermeisjes en soldaten (2009).

Ook daa...

Een korte verhandeling over korte verhandelingen

1) Korte verhandelingen kunnen over alle onderwerpen gaan die de hedendaagse mens dwarszitten, die hem fascineren, beangstigen, verlangens in hem opwekken. Van de neus tot Helmond, van dankbaarheid tot verontwaardiging, van romantiek tot performancekunst, van vlees tot verveling, van Israël tot België.

2) De korte verhandeling is een essentialistische verhandeling, het overbodige is gekapt. Wat blijft is het geraamte, het skelet, de basis. Vo...

Zo’n 25 jaar al schrijft Arnon Grunberg over literatuur, over de effecten die het lezen op hem heeft, over de vraag hoe je de tekst moet beoordelen. Als schrijver én lezer weet hij dat lezen onderhandelen is: in ruil voor de tekst levert de lezer zich, als die tekst goed genoeg is, uit. Maar soms gaat de schrijver bewust of onbewust verder, hij geeft zich bloot of zoals Max Frisch dat noemde, hij verraadt zich: ‘Als je zelf kwellingen creëert in naam van het schrijven, wordt de afgod va...

‘"Het mooiste aan de Voetnoot was de kortheid vind ik. Weg met al het overbodig hout," schreef een bevriende journalist nadat de laatste Voetnoot,

op 16 mei 2018, in de Volkskrant was verschenen. Ik vermoed dat de aantrekkingskracht van de Voetnoot inderdaad te danken was aan de lengte, zelfs zij die moeite hebben hun aandacht bij teksten te houden werden bediend. In de allereerste Voetnoot op 29 maart 2010 stelde ik dat ik de menselijke komedie van voetnoten wilde voorzien. Of ik daarin be...