‘Hallucineren speelt een grote rol in mijn schrijven. De staat waarin ik me gedurende het schrijven bevind, is op de keper beschouwd abnormaal.’ Aldus Friederike Mayröcker, geboren en gestorven in Wenen (1924-2021), vermaard, vereerd en gezegend met een onnavolgbaar taal- en levensgevoel. Ze las veel, maakte op allerlei blaadjes notities, monteerde wat ze oppikte of, zoals ze dat zelf noemde: wat ‘haar aansprong’. Schrijven was voor haar een lichamelijk proces, waarvoor ze woorden be...

Aan de vooravond van WO II zochten het gezin Oestreicher een veilig toevluchtsoord en dachten dit in Amsterdam te vinden.

Het jonge gezin – vader, moeder, twee dochtertjes en grootmoeder – wordt in november 1943 op transport gesteld. Het derde meisje blijft ‘in onderduik’ achter.

In Westerbork, Bergen-Belsen en in de ‘Trein der Verlorenen’ houdt Felix Oestreicher een dagboek bij. Hierin schrijft hij de gedichten die in Naderhand/Nachher in het Nederlands en Duits worden gepublic...

Twee boeken in een schuifdoos: Planken Wambuis – Wild en bijster land (2013) én Het Deelerwoud – Wild en bijster land (2017). Samen 786 pagina's met een unieke natuurfilm van Luc Enting.

Wildernis bestaat niet meer in Nederland. Hoe hard we ook zoeken naar ongerepte natuur, overal zijn de sporen van menselijk ingrijpen zichtbaar. In dit boek zwerven we rond door Planken Wambuis, een ruig gebied op de Veluwe waar de tekenen van menselijke aanwezigheid verder weg zijn dan elders. Wat kan ...

Dit Filternummer is bedoeld voor iedereen. Alle Filternummers zijn bedoeld voor iedereen, maar deze keer wilden we die intentie tot thema verheffen, want hoe ben je voor iedereen?

Als tijdschrift over vertalen en als vertaler (x/v/m) zelf? Vertalers weten als geen ander dat taalgebruik ertoe doet. Neem het woord ‘vertaler’: de grammatica zegt dat daar vertalers van alle genders mee kunnen worden bedoeld, dat hebben we zo afgesproken, maar beleven we het ook zo?

Het is een bekend raadsel,...

Nico Dijkshoorn schreef, op verzoek van Museum Jan Cunen, elf brieven aan multitalent Willem Witsen (1860-1923). Hij was een huisvriend van zowel De Tachtigers (o.a. de schrijvers

Willem Kloos en Albert Verwey) als de kunstenaars Isaac Israels en George Hendrik Breitner.

Dijkshoorn liet zich inspireren door Willems schilderijen, etsen, foto’s én de originele correspondentie van deze vriendengroep.

Het resultaat is scherp, ontroerend, grappig en verrassend actueel. Lukt het de schrijver om ...

‘Fix het seksisme in de letteren’ luidde de boodschap in het zogenaamde Fixdit-manifest uit 2022. Dat is nogal een opdracht, maar Filter neemt de handschoen graag op – ook omdat de rol van de vertalers, toch ook actief in het letterenveld, onderbelicht leek. In het manifest worden tal van schrijfsters genoemd, ook buitenlandse, maar wie er achter die vertalingen schuilgingen werd

niet vermeld. Hebben vertalers ook met seksisme te maken?

Hoe liggen de verhoudingen in ons eigen subveld?...

Alles is groen dit jaar in Filter, en als klap op de vuurpijl verschijnt er in de herfst een groen

nummer. Bestaat er zoiets als natuurvertalen en kun je eigenlijk ‘groen’ vertalen? Kun je natuurvriendelijk,

besparend, verantwoord en duurzaam werken? En dan is er ook nog de enorme opkomst van boeken over natuur, vertaald en wel, variërend van zwammen en schimmels tot algen, koralen en andere curieuze diepzeewezens. Een schare van groene auteurs gaat op zoek naar de juiste namen in de ver...

In 'uit de onderwereld' schrijft Judith Belinfante over haar 11persoonlijke geschiedenis. Zij werd in 1943 in de onderduik geboren. Haar moeder kon haar niet verzorgen of voeden. Na tien dagen woog ze nog maar twee pond. Het dienstmeisje van haar ouders nam haar mee naar haar eigen ouderlijk huis in de Haagse Schilderswijk. Daar groeide ze de eerste twee levensjaren op. Haar ouders bezweken ondertussen bijna onder de beklemmende dreiging van deportatie en dood.

In 'uit de onderwereld' schrijf...

Maria Austria (1915-1975) werd geboren in Karlsbad (tegenwoordig Karoly Vary in de republiek Tsjechië). In 1933 vertrekt ze naar Wenen waar ze de fotovakopleiding aan de Graphische Lehr- und Versuchsanstalt volgt. Met haar diploma op zak vlucht ze in 1937 naar Amsterdam, waar haar zus Lisbeth (textielontwerpster) woont en werkt. Samen beginnen ze een bedrijf. Als in 1940 de oorlog uitbreekt, meldt haar zus zich in Westerbork. Maria Austria duikt onder en raakt betrokken in het verzet. Hier l...

De zesde dalai lama, Tsangyang Gyatso (1683-1706), is een van de opmerkelijkste in de reeks van veertien dalai lama’s. Uit de Tibetaanse traditie weten we dat de dood van zijn voorganger een aantal jaren verborgen is gehouden. De zesde incarnatie werd in het geheim gezocht en gevonden, maar niet in de openbaarheid gebracht. Na een aantal jaren werd deze ingewikkelde situatie toch bekendgemaakt en werd de zesde dalai lama in Lhasa geïnstalleerd. Hij bleek echter een totaal andere figuur dan...