"Helder mij even op" bevat de beste, leukste en interessantste stukken uit de taalrubriek WoordHoek in NRC. Ze geven antwoord op vragen als: sinds wanneer ouwehoeren wij? Wat zijn de nadelen van bekakt praten? Waarom bestaan er wel foute mannen, maar geen foute vrouwen? Kunnen bloemen spreken? Heeft ladderzat echt iets met een ladder te maken? (Ja!). En zo nog ruim honderd onderwerpen, over onder meer afkortingen (wat is een GN’er?), gebarentaal, seks- en liefdestaal, vrouwentaal, woorddebu...

Aan het eind van de achttiende eeuw stelde een woordenboek dat ‘negers’ beestachtig, ongodsdienstig, onredelijk, ontrouw, schaamteloos, woest en wreed zijn. Stamden zij, ‘gelijk wij’, wel af van de eerste mens? Halverwege de negentiende eeuw meldde een veelgebruikt naslagwerk dat ‘negers’ niet kunnen niezen.

De geschiedenis van het n-woord toont op pijnlijke wijze de witte superioriteitswaan. Die leidde er onder meer toe dat zwarte mensen in 1900 in een Haagse dierentuin werden te...

De huidige opkomst van het antisemitisme in Nederland vraagt om meer

historische context. Die vind je onder meer in onze taal. Van oudsher telt het

Nederlands namelijk vele honderden woorden en uitdrukkingen waarin joden

figureren. Denk aan uitdrukkingen als twee joden weten wat een bril kost,

iemand afschepen met een jodenfooi, aan de joden overgeleverd zijn. Over geen

enkele minderheid bestaan er zo veel. In dit boek onderzoekt Ewoud Sanders

hun herkomst. Hij laat zien hoezeer die woorden e...

Joden zien er vreemd uit en ruiken vies. Ze maken veel kabaal, praten raar en kunnen vreselijk vloeken. Bij uitzondering zijn ze eerlijk en betrouwbaar, vaker zijn het dieven en oplichters. Bovendien haten de meeste joden Jezus en ‘christenhonden’, zoals zij ze noemen. Ziedaar het beeld dat kinderen – vanaf de kleuterleeftijd – eeuwenlang met de paplepel ingegoten hebben gekregen. In dit rijk geïllustreerde boek analyseert historicus en journalist Ewoud Sanders ruim 350 jeugdverhalen...

'Voddenjood' ervaren wij nu als een aanstootgevend woord. Maar wie doet alsof het nooit heeft bestaan, ontkent een belangrijk deel van de joodse geschiedenis. Voor veel Nederlandse joden was de straathandel, bijvoorbeeld in vodden, lang de enige bron van inkomsten. Ook in joodse bronnen kregen dergelijke kramers en venters lang etiketten opgeplakt als 'brillenjood', 'klerenjood' en 'sinaasappeljood'. De meeste straathandelaars (m/v) hebben nauwelijks sporen nagelaten. Toch weet Ewoud Sanders ...

Bijna honderd jaar lang – tussen circa 1840 en 1936 – stoden telgen van de joodse families Blok en Garnade met

een boeken - kraam op het Haagse Binnenhof. Het waren kleurrijke figuren, geliefd bij de parlementaire pers

en bij schilders. Zo maakte Vincent van Gogh een portret van Jozef Blok, een man die graag naast zijn kraam

in een kruiwagen sigaren lag te roken.

Zijn broer David zorgde op een gegeven moment voor een relletje tussen twee ministeries over de precieze

locatie van zijn b...

In 1850 bedacht de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman (1806-1863) een personage dat een zware stempel zou drukken op de Nederlandse cultuur: Zwarte Piet. Vijf jaar later creëerde hij een ander succesvol personage: de even laffe als lepe joodse soldaat Levie Mozes Zadok. Beide figuren wekten de spotlust op. Levie was zelfs een rage. In 1855 verkochten elkaar genadeloos beconcurrerende uitgevers binnen enkele maanden ruim 56.000 Levie Zadok-drukwerkjes. Hoe is dat daverende verkoopsucces te...