Het menselijke geheugen is door de eeuwen beschreven in termen van kunstmatige geheugens. De oudste prothese voor het herinneren, het schrift, gaf Plato de mogelijkheid het geheugen te vergelijken met een wastablet. In de middeleeuwen was het geheugen een codex of boek, waaraan de ervaring telkens een ander hoofdstuk toevoegde. In de renaissance verscheen de camera obscura als metafoor voor het visuele geheugen. De uitvinding van de fotografie en de fonograaf, de belangrijkste kunstmatige geh...

‘Wie niet in staat is deel te nemen in een gemeenschap, of daaraan geen behoefte heeft omdat hij zichzelf genoeg is, maakt geen deel uit van een polis, en is dus ofwel een beest of een god.’ De opmerking van Aristoteles (384-322 vC) is zijn politieke filosofie in een notendop. De mens is in zijn ogen niet alleen een verstandig, maar ook een politiek dier. Dat deze door hem ontdekte soort nog altijd springlevend is bewijst Het politieke dier. Zeven hedendaagse essayisten nemen Aristoteles’ ...

Gorgias (480-380 vC) is een van de grondleggers van de retorica. Hij was een rondtrekkend retoricus en filosoof, beroemd en berucht om zijn ingenieuze redeneringen en zijn elliptische en poëtische stijl. De macht van het woord is volgens Gorgias niet enkel toe te schrijven aan rationele argumentatie: ook het bespelen van gevoelens is van het grootste belang. Beheersing van verstand en gevoel is daarom de voorwaarde voor een effectieve retorische techniek.

Plato maakte hem tot prototype van d...

Hadewijch is de eerste vrouw in Europa geweest, in de woorden van Frits van Oostrom, die het heeft gewaagd de mystieke minne uit te zingen in pure liefdespoëzie. Hadewijch is een gepassioneerd en compromisloos dichteres, haar poëzie is complex, gevoelig en ingenieus, haar lied is direct en intens. In haar poëtische minneliederen bezingt ze liefde en wanhoop, ellendige verlatenheid en het verlangen naar vereniging. Haar passie is voor lezer en luisteraar bijna fysiek voelbaar.

De uitgave van...

Waarom hebben we zo'n slecht geheugen voor dromen? Bestaat verdringen? Wat gebeurt er met gedeelde herinneringen als degene waar je die herinneringen mee deelde er niet meer is? Hoe kan het dat een collega wel uw idee heeft onthouden, maar vergeten is dat het úw idee was?De lastigste vragen die je over het geheugen kunt stellen gaan niet over het herinneren maar over vergeten, schrijft Douwe Draaisma in Vergeetboek. Waarom bestaat er eigenlijk geen vergeettechniek? Waarom hebben portretten d...

C.O. Jellema (1936-2003) is bekend als dichter, essayist, germanist en vertaler. Als dichter is hij veelvuldig bekroond. Hij vertaalde en beschouwde poëzie van vooral Duitse dichters als Rainer Maria Rilke, Friedrich Hölderlin, Georg Trakl en Paul Celan. In later tijd heeft hij zich met grote passie toegelegd op het vertalen van de hem geestverwante Rijnlandse mystici, preken van Johannes Tauler, Heinrich Seuse’s boek van de waarheid, en vooral de traktaten en preken van Meister Eckhart. D...

Voor de Romeinse geschiedschrijver Tacitus (56-119) is de kwaliteit van de publieke welsprekendheid onlosmakelijk verbonden met de aard van de politieke omstandigheden. De retorica, de juridische en politieke welsprekendheid, gedijt nu eenmaal ten tijde van maatschappelijke onrust, wanneer sociale, politieke of juridische misstanden aan de orde gesteld kunnen worden, zonder al te veel beperking van de vrijheid van meningsuiting.

In TEGEN HET VERVAL VAN DE RETORICA stelt Tacitus de vraag, hoe h...