Hoe we betere mensen kunnen worden: een filosofisch pad voor verandering

Een mens kan niet zonder zijn gewoonten, maar het hardnekkig vasthouden aan verkeerde gewoonten heeft ons gebracht waar we nu zijn: in een klimaatcrisis van ongekende proporties. De enige uitweg uit deze crisis is verandering. Maar hoe begin je daarmee? Hoe maak je de juiste keuzes? Hoe houd je hoop? Hoe leer je trouw te zijn aan jezelf én aan de aarde?

In Dit is niet het einde zoekt Jan Drost naar een goed leven voor ee...

In oude tijden was vuur een bron van vrees en fascinatie. Er

werden talloze mythen en verhalen verteld en geschreven waarin

het vuur was toebedeeld aan God of de goden. Zo bleek vuur

een krachtig instrument. Toen de moderne mens, geholpen

door wetenschap en techniek, het vuur eenmaal had getemd,

leken alle problemen verholpen: de controle over vuur en verbranding

zorgde voor vrijheid en vooruitgang. Waar hadden we

ons nog zorgen om te maken? Die achteloosheid krijgen we nu

als een boemerang i...

Heeft een miljonair recht op zijn rijkdom? Moeten we zelfs een

moordenaar vergeven? En kan een mens ooit zijn lot veranderen?

Het hangt allemaal af van ons antwoord op een fundamentele

vraag: hebben we een vrije wil?

Filosofen twijfelen al eeuwen over het antwoord hierop, en

sinds decennia roepen biologen en neurologen dat de vrije wil

niet bestaat. Ieder jaar stapelt het bewijs tegen de vrije wil zich

verder op: we zijn een product van onze genen, van onze geschiedenis

en van onze omstandigh...

Een urgent en fris pleidooi voor filosofie als medicijn tegen polarisatie

Lammert Kamphuis groeide op in een wereld van wij en zij, waarheid en leugen, wit en zwart. Tien jaar geleden brak hij met pijn en moeite los uit zijn streng religieuze milieu in de hoop daarbuiten eindelijk ruimte te vinden voor grijstinten. Tot zijn verbazing ziet hij echter dat de samenleving meer en meer gaat lijken op de fundamentalistische kerk waaruit hij zich bevrijd heeft. We worden opgedeeld in verschillende k...

‘Ik besef nu pas hoe verdoofd ik altijd ben,’ verklaarde een van de deelnemers aan een

experiment dat filosoof Hans Schnitzler sinds 2016 met zijn studenten doet: een digitale

detox van een week. Inmiddels is, mede onder invloed van de coronacrisis, de gemiddelde

schermtijd steeds verder gestegen, nemen de zorgen over de verslavende werking van

een app als TikTok toe en woedt er een discussie over een landelijk smartphone-verbod

op scholen.

Zijn we inderdaad allemaal in smartphone-zombies aan h...

Meningen, politieke statements en selfies domineren onze feeds. De druk om mee te doen met deze zelfprofilering kan groot zijn, niet alleen online maar ook thuis en op het werk. Hebben we enkel de keuze tussen luidkeels zenden en je terugtrekken in stilte, of bestaat er ook een alternatief?

In Luisteroefeningen gaat Miriam Rasch op zoek naar de ethiek van het luisteren. Wat gebeurt er als je je oren opent en begint te luisteren? In een constante stroom van beelden en prikkels legt Rasch de fo...

Het traditionele café lijkt op sterven na dood te zijn. Toch weten deze sociale pleisterplaatsen de gemoederen flink te beroeren. Dat de wereld van toog en tapkast onverminderd tot de verbeelding spreekt, komt omdat ze een menselijke maat vertegenwoordigt die in het leven daarbuiten vaak afwezig is.

In Filosofie van de kroeg gaat Hans Schnitzler, die graag en regelmatig in het café te vinden is, op zoek naar wat die maat behelst. De veelal onbekommerde cafésfeer staat namelijk in schril con...

Voor het leven is er geen generale repetitie. Je hebt slechts één

kans. Gelukkig zijn grote denkers je voorgegaan en kun je bij

hen terecht voor wijze raad. Zo helpt Diogenes je om je authentieke

zelf te zijn, Epicurus om niet te veel geld uit te geven tijdens

de uitverkoop en Kant om op tijd te remmen voor een zebrapad.

Maar ook minder gearriveerde denkers helpen je een handje:

André Hazes daagt je uit om vrijer te worden en De Jeugd van

Tegenwoordig steunt je in je verdriet.

In Filosofie...

Dataïsme is het geloof dat alles te vertalen is in data. Data leggen

de wereld vast en maken haar beheersbaar. Maar voor wie en

met welk doel? Ethische dilemma’s rondom data worden vaak

gereduceerd tot zaken als privacy en regulering, terwijl de onderliggende

aannames van het dataïsme zelden ter discussie

staan. Is de mens echt als algoritme te begrijpen? Wat gebeurt er

met de dingen die niet in data te vatten zijn? En waarom wordt

de dataïstische toekomst voorgesteld als onvermijdelijk?

...

De economische crisis, de pandemie en de klimaatcatastrofe

hebben een deuk geslagen in ons (neoliberale) zelfbeeld als autonome

individuen. Overal klinkt de roep om meer ‘gemeenschapszin’.

Maar wat verbindt ons eigenlijk? Die vraag wordt meestal

beantwoord in termen van ‘normen en waarden’ of ‘nationale

identiteit’, en tegenwoordig zelfs onomwonden in termen van etniciteit

of ras.

Geïnspireerd door een breed scala aan kritische denkers, vindt

Thijs Lijster een alternatief in de ...