Nederland telt een achttal echte eilanden, of negen als ‘Rottum’ (Rottumeroog en Rottumerplaat) voor twee wordt gerekend. Daarnaast zijn er zeventien voormalige eilanden, waar de sfeer van vroeger nog voelbaar is. Jan Bank en Doeko Bosscher, fervente eilandliefhebbers, onderzoeken de geschiedenis van alle 25 (ooit) geheel door water omringde stukjes Nederland en peilen ook het heden. Wat is kenmerkend voor het ene of het andere eiland? Wat voor werk deden de inwoners, wat hield hen bezig,...

De Verenigde Staten van Amerika gelden als bakermat van de moderne, democratische rechtsstaat. Maar we vergeten vaak die andere federale republiek die al twee eeuwen eerder was gesticht: de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588-1795). De Amerikaanse founding fathers kenden die republiek en haar onafhankelijkheidsstrijd tijdens de Nederlandse Opstand maar al te goed. Bij het inrichten van een eigen onafhankelijke republiek putten zij opvallend veel inspiratie uit Nederlandse ervaring...

Het huidige China toont wat Europa na 1850 meemaakte: de razendsnelle wording van een economische grootmacht. Deze economische omwenteling was en is tegelijk een sociale en culturele revolutie. Een nieuwe wereld laat zien dat de aanleg van nieuwe infrastructuur en nieuwe netwerken hiervoor cruciaal zijn. Kort na 1850 werden door de westerse mogendheden wereldwijde netwerken met totaal nieuwe, zeer krachtige technologie opgebouwd: spoorwegen, de telegraaf en intercontinentale scheepvaartlijnen...

In een versplinterd politiek landschap werden de afgelopen tien jaar de grootste systeemveranderingen van na de Tweede Wereldoorlog doorgevoerd. De arbeidsmarkt, de woningmarkt, de energiemarkt, het bankenstelsel, het pensioenstelsel, het zorgstelsel, om er maar een paar te noemen, gingen allemaal op de schop. Hoe kon dat met kabinetten die opereerden zonder een vaste meerderheid in het parlement? Was het de poldercultuur, die ons op papier onbestuurbare land bij elkaar en gaande houdt? Of wa...

Het lege land verscheen in 1987, het boek beleefde veel herdrukken en het is vaak ‘klassiek’ genoemd. Het beschrijft Nederland zoals het er in de vroege negentiende eeuw uitzag. Het grootste deel van het land was spaarzaam bevolkt, Nederland telde rond 1815 twee miljoen inwoners, 800.000 van hen woonden in de steden, die haveloos waren. De wegen op het platteland waren vaak onbegaanbaar, de kanalen en rivieren frequent onbevaarbaar. Het openbaar bestuur, de politieke organisatie en de rec...

Als je een vreemde vertelt dat je in jezelf praat, dan vindt hij je waarschijnlijk een beetje apart. Maar eigenlijk hebben we allemaal een innerlijke stem in ons hoofd. Als we met onszelf praten, hopen we onze innerlijke coach te bereiken, maar meestal raken we in gesprek met een criticus. Soms, als we iets moeilijks moeten doen, worden we door de coach geholpen: focus. Je kunt het! Vaak genoeg worden we echter afgekraakt door onze innerlijke criticus: ik kan er niets van. Ze zullen me uitlac...

Het woord ‘slavernij’ roept vandaag de dag bij iedereen in het Westen gevoelens van ontzetting en schaamte op. Het is een instituut waarvan we al meer dan een eeuw geleden met trots afscheid hebben genomen. In De geschiedenis van de Nederlandse slavernij in een notendop geeft Piet Emmer een analyse van de slavernij in de Europese koloniën in Noord- en Zuid-Amerika. Hij beschrijft hoe het instituut van de slavernij is ontstaan, wie slaaf werd en waarom West-Europa vanaf 1350 geen slaverni...

Slavernij, machtsmisbruik, ongelijkheid, geweld: in Nederland hebben we lang de neiging gehad om deze aspecten van de koloniale geschiedenis te negeren. Het is voor velen moeilijk voor te stellen dat ‘we’ aan de ‘verkeerde kant van de geschiedenis’ stonden, zoals de koning tijdens zijn recente staatsbezoek aan Indonesië nog eens onderstreepte. De vlinders van Boven-Digoel zoekt de rafelranden op van die geschiedenis. Verhalen van mensen die met kolonialisme te maken kregen, verborgen...

Met De strategie van de aanpassing sluit Willem Otterspeer zijn magnum opus over de geschiedenis van ’s lands oudste en bekendste universiteit af. Liet hij de Leidse universiteit in het derde deel achter op een hoogtepunt in haar bestaan, nu moet hij haar achterlaten in grote twijfel aan zichzelf. Heeft de universiteit nog wel een eigen identiteit? Zijn de middelpuntvliedende krachten van wetenschap en specialisatie niet veel groter dan de bindende krachten van geleerdheid en traditie?

Toch...

Het antisemitisme is de laatste jaren in opmars: soms openlijk, soms verscholen achter ‘onnadenkende’ opmerkingen of kritiek op Israël. Maar hoe begint antisemitisme, en hoe nieuw is wat we vandaag de dag zien? Peter Schäfer beschrijft hoe antisemitische stereotypes al sinds de Oudheid worden verspreid en hebben geleid tot vervolging en uitroeiing.

Al voordat het christendom bestond was er sprake van jodenhaat, getto’s en pogroms. Nieuwtestamentische geschriften gaven het voorwendsel ...