Over leugens en waarachtigheid

Toen Pandora haar beruchte doos opende en de godin Apate ontsnapte, kwamen de misleiding en het bedrog in de wereld, zo vertelt de Griekse mythe. En Apate is nog steeds onder ons: we zijn allemaal haar nazaten, stelt Gescinska in dit essay. Maar we kunnen wel revolteren tegen de verlokkingen van de leugen. Nooit was dat zo nodig als nu, in dit tijdperk van ‘posttruth’, alternatieve feiten en nepnieuws.

Dit filosofisch hoofdwerk van Sartre is een van de grote pijlers onder de existentialistische filosofie. Sartre analyseert de wijze waarop de mens in de wereld staat en ontwerpt in dit boek een compleet nieuwe moraal. Filosofische wendingen worden afgewisseld door scènes uit het dagelijks leven, geanalyseerd met grote scherpzinningheid. Bij Sartre wordt de filosofie ongegeneerd sexy en krijgen liefde, begeerte, flirt en verlangen een vrijheid en speelruimte die ze tot dan toe niet hadden.

Toen de jonge Duitse natuurkundige Werner Heisenberg in 1925 ontdekte dat het gedrag van deeltjes op atomair niveau onbepaalbaar is, ontketende hij een wetenschappelijke revolutie die het moderne wereldbeeld op zijn kop zette. Tot het moment van Heisenbergs ontdekking dachten wetenschappers dat alles meetbaar was en leek het een kwestie van tijd voordat de mens de natuur geheel en al zou hebben doorgrond. Met de quantumfysica, waarvoor Heisenberg de grondslag legde, kwam aan dit optimisme een...

Zelfs na vijfentwintig eeuwen blijft het werk van Plato (427-347 v.Chr.) hét vertrekpunt voor alle beschouwingen over logica, metafysica, ethiek en politiek. Hoewel zijn Dialogen niets van hun oorspronkelijke frisheid en onmiddellijkheid hebben verloren, zijn ze toch vaak moeilijk te volgen. R.M. Hare is er in deze inleiding in geslaagd de vele facetten van Plato's denken toegankelijk te maken voor een breed publiek.

Na vele miljarden jaren waarin allerlei levensvormen ontstonden en weer verdwenen, gebeurde er iets onbegrijpelijks: er ontstond een diersoort die in staat was te reflecteren over zichzelf en de wereld om zich heen. Hoe is het mogelijk dat er uit levenloze stof iets is gegroeid dat kan voelen, proeven, ruiken, zien, horen, denken? Hoe heeft er geest kunnen voortkomen uit stof?Het zijn vragen waarover filosofen van alle tijden – van Thales tot Descartes, van Plato tot Rorty – zich het hoof...